سهام چیست؟!
سهام، سندی است که گواهی بر مالکیت شما در شرکت‌ها و کارخانه‌ها را نشان می‌دهد؛ همانند سند ملک، نمایانگر بهره شما از دارایی و سود آن مجموعه است. دارنده سهام می‌تواند بسته به اراده خودش، سهم خود را واگذار کند یا هر ساله به‌اندازه سهم خود در سود و دستاوردهای شرکت شریک باشد.
سهام عدالت چیست ؟
سهام عدالت را اغلب ایرانی‌ها شنیده‌اند. دولت از میانه دهه ۸۰ برای کاهش فاصله طبقاتی و تقویت حضور مردم در بازار سرمایه سهام عدالت را راه‌اندازی کرد. بیش از ۴۰ میلیون نفر از جمعیت کشور سهامدار شدند، اما هنوز بسیاری از دارندگان نمی‌دانند چگونه سهامشان را مدیریت یا سود آن را دریافت و حتی در مواقع نیاز، به بهترین شکل بفروشند. در این راهنما، تجربه خالص مشاوره‌ای و داده‌های معتبر به‌علاوه مثال‌های واقعی بازار سرمایه را کنار هم قرار دادیم تا شما مخاطب آبنوس با خیالی راحت و اطلاع کامل بتوانید درباره دارایی سهام عدالت تصمیم بگیرید.
فلسفه سهام عدالت چه بود؟
در سال ۱۳۸۴ و با ابلاغ سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، مقرر شد بخشی از مدیریت و مالکیت شرکت‌های بزرگ و سودافزای دولتی، به مردم منتقل شود. این انتقال با هدف افزایش مشارکت اقتصادی عموم، حمایت از اقشار ضعیف و تزریق فرهنگ سرمایه‌گذاری به جامعه بود. سهام عدالت با هدف کاهش فقر و توزیع عادلانه ثروت اجرا شد، اما سود سالانه آن تأثیر جدی بر معیشت مردم نداشت.
بسیاری از کشورها مثل روسیه و جمهوری چک تجربه‌ای مشابه داشتند که عمدتاً به دلیل ضعف زیرساخت و آموزش، موفقیت چشمگیری حاصل نشد.
در مجموع، سهام عدالت نتوانست به اهداف اصلی خود به طور کامل برسد.
روند اجرا
بین سال‌های ۱۳۸۵ تا حدود ۱۳۹۰، گروه‌هایی چون مددجویان کمیته امداد، بازنشستگان، روستاییان، کارگران، زنان سرپرست خانوار، بیماران خاص و… مشمول دریافت سهام عدالت شدند. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۴۲ میلیون نفر در نهایت موفق به دریافت قطعی سهام عدالت به نام خود شدند که این رقم بی‌سابقه است.
آمار واقعی و نکات حقوقی طرح
ارزش کل سهام واگذار شده
ارزش روز سهام عدالت به دلیل نوسانات بازار بورس متغیر است و به نوع سبد سهام (مثلاً ۵۳۲ هزار تومانی، ۴۹۰ هزار تومانی یا یک میلیون تومانی) بستگی دارد. بر اساس آخرین اطلاعات موجود، ارزش سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی در تاریخ ۲۲ تیر ۱۴۰۴ حدود ۶ میلیون و ۸۲۸ هزار تومان بوده است. (منبع: سایت رسمی سهام عدالت)
ساختار سهامداری سهام عدالت؛ از تعاونی تا شرکت سرمایه‌گذاری
برای اینکه این تعداد میلیونی سهامدار، مدیریتی شفاف و قانونی داشته باشند، یک ساختار منظم تعریف شد:
۱. ساختار سهامداری سهام عدالت؛ از تعاونی تا شرکت سرمایه‌گذاری
هر شهرستان یک تعاونی داشت که وظیفه ثبت‌نام نهایی مشمولان و نمایندگی آن‌ها را برعهده داشت.
نکته: بیش از ۳۸۵ تعاونی فعال شدند و هر سهامدار ۱۰۰۰ ریال بابت عضویت پرداخت نمود.
۲. شرکت سرمایه‌گذاری استانی
پس از ابلاغ قابلیت فروش سهام عدالت مردم در سال ۹۹ (لینک خبر) دو روش واگذاری برای سهام عدالت مطرح شد ، فروش مستقیم از طریق کارگزاری های بورس که سهام شرکت های بزرگ به پرتفو شخصی افراد اضافه شد و دستور فروش را کارگزاری در مدت کوتاهی مجاز به فروش بودند و عده که غیر مستقیم انتخاب کردند شرکت سرمایه گذاری استانی تاسیس شد که پس از بازگشایی نماد بسیار زیر ارزش خالص دارایی ها معامله شد و نسبت به روش مستقیم مردمی که غیر مستقیم را انتخاب کردند دچار زیان شدند.
این شرکت‌ها نماینده رسمی سهامداران هر استان در مجامع شرکت‌های بزرگ بورسی بودند.
۳. کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت
برای هماهنگی بهتر منافع عمومی، یک کانون نیز بین شرکت‌های استانی شکل گرفت که مدیریت کلان، دفاع از حقوق سهامداران و پیگیری مسائل عمده بازار سهام عدالت را انجام می‌دهد.
۴. دولت، شورای عالی اصل ۴۴ و نقش نظارتی
تمامی تصویب‌ها، دستورالعمل‌ها و سیاست‌گذاری‌ها در سطح کلان ملی زیر نظر این شورا و با مشارکت وزارت اقتصاد (سازمان خصوصی‌سازی و سازمان بورس) انجام شده و می‌شود.
روش‌های مدیریت و فروش سهام عدالت
سال ۱۳۹۹ طرح آزادسازی سهام عدالت اجرا شد و مشمولان انتخاب کردند به دو روش سهامشان را مدیریت کنند:
روش ۱؛ مالکیت مستقیم (خودگردان)
در این حالت فرد مستقیماً مالک محسوب شده و سهام عدالت مثل دیگر سهام بورسی روی پرتفوی کد بورسی‌اش قابل مشاهده است و می‌تواند در صورت تمایل، آن را بفروشد یا نگه دارد.
فرآیند کار:
۱. ثبت‌نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی
۲. مراجعه به پنل یکی از کارگزاری های بورسی
۳. انتخاب بخش سهام عدالت
۴. مشاهده لیست سهام و میزان دارایی
۵. ثبت سفارش فروش
۶. تأیید نهایی و انتظار برای واریز وجه که معمولاً چند روز زمان می‌برد.
پیشنهاد:
با توجه به پیچیدگی و پویایی بازار بورس و سهام، پیشنهاد می شود عجولانه سهام خود را نقد نکنید و فقط در مواقع نیاز واقعی، آن‌هم با بررسی بازار و مشورت با افراد خبره دست به فروش بزنید.
روش۲؛ مالکیت غیرمستقیم (از طریق شرکت سرمایه‌گذاری استانی)
در این روش، سهام افراد در قالب واحدهایی از شرکت سرمایه‌گذاری استانی باقی می‌ماند. مدیریت این سهام در اختیار شرکت است و معامله توسط آن انجام می‌شود (شبیه صندوق سرمایه‌گذاری):
– سهامدار می‌تواند بعداً واحدهای شرکت استانی را در بورس به فروش برساند.
– اداره سبد و تصمیم‌گیری توسط مدیران منتخب آن شرکت استانی انجام می‌گیرد.
نکات مهم حقوقی و قانونی درباره فروش سهام عدالت
– مالکیت غیرقابل انتقال به غیر؛ سهام عدالت فعلاً فقط به نام صاحب آن قابل نگهداری یا فروش است و انتقال به وارث فقط از طریق فرآیند انحصار وراثت ممکن است.
– کارمزد فروش: اندک (حدود نیم درصد) و توسط کارگزاری کسر می‌شود.
– مالیات: تا این لحظه، فروش سهام عدالت از مالیات معاف است، اما تغییرات آتی قوانین را پیگیری کنید.
– دوره‌های توقف فروش: دولت برای حمایت از بازار بورس، گاهی فروش سهام عدالت را محدود یا مسدود می‌کند، پس قبل از اقدام، وضعیت کارگزاری و اخبار بازار را بررسی نمایید.
مثال حقیقی بازار:
در پی فشار فروشی که سهام عدالت در بازار بورس ایجاد کرد، ریزش سهام در سال 99 تشدید شد. دولت نیز برای جلوگیری از ریزش بیشتر بازار، فروش سهام عدالت را ممنوع کرد تا بازار کمی متعادل شود و بتواند از فشار فروش به وجود آمده بکاهد.
سوالات متداول سهام عدالت
۱. چگونه بفهمم سهام عدالت من چه ارزشی دارد؟
پاسخ: با ورود به سامانه سهام عدالت یا پنل کارگزاری، به سرعت ارزش روز دارایی و ریز جزئیات هر سهم مشخص می‌شود.
۲. آیا می‌توانم سبد سهام عدالت را تغییر دهم؟
پاسخ: خیر، ترکیب سبد ثابت است و فعلاً دولت اجازه تعویض یا انتخاب سهام نمی‌دهد.
۳. انتقال سهام عدالت به فرزند یا شخص دیگر ممکن است؟
پاسخ: انتقال فقط به وراث با فرایند قانونی امکان‌پذیر است؛ خرید و فروش به شخص ثالث مجاز نیست.
۴. اگر سود واریز نشود یا اطلاعات من اشتباه باشد، چطور پیگیری کنم؟
پاسخ: ابتدا مشخصات بانکی را در سامانه اصلاح کنید؛ اگر همچنان مشکل باقی بود از طریق کارگزاری یا شرکت سرمایه‌گذاری استانی خود پیگیری کنید.
۵. اگر برای دریافت وجه فروش عجله دارم، باید چه کنم؟
پاسخ: فرایند فروش سهام عدالت بسته به حجم درخواست‌ها و وضعیت بازار ممکن است طولانی شود؛ بهتر است صبور باشید و اخبار مهم را پیگیری کنید.
اگر سوال خاصی درباره وضعیت سهام خود یا تصمیم به فروش دارید، همین حالا با کارشناسان ما تماس بگیرید یا سوالاتتان را زیر مقاله مطرح کنید؛ پاسخ می‌دهیم
سهام عدالت و بحران حاکمیت شرکتی
چالش سهام عدالت به مشکلاتی در مدیریت و حاکمیت شرکتی شرکت‌های واگذارشده به این طرح اشاره دارد. پراکندگی سهامداران، عدم شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها و ناکارآمدی در مدیریت دارایی‌ها به تضعیف ساختارهای حاکمیت شرکتی منجر شده و بحران‌هایی مانند سوءمدیریت یا کاهش اعتماد عمومی ایجاد کرده است.
سرمایه گذاری های استانی چرا بسته اند ؟ چرا در روش غیر مستقیم معاملات متوقف شد ؟
سرمایه‌گذاری‌های استانی سهام عدالت به دلیل مشکلات متعددی بسته شده‌اند و معاملات روش غیرمستقیم متوقف شده است. دلایل اصلی عبارت‌اند از:
۱. عدم ارائه صورت‌های مالی: برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به دلیل عدم همکاری مدیران در ارائه صورت‌های مالی یا تکمیل فرآیند پذیرش در بورس، با توقف نماد مواجه شده‌اند. این مشکل مانع از شفافیت مالی و ادامه معاملات شده است. (لینک خبر )
۲. نقدشوندگی پایین و صف‌های فروش طولانی: ماه‌ها قفل بودن نمادهای استانی در صف فروش، به‌ویژه برای مشمولانی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، به دلیل تصمیمات خلق‌الساعه و مدیریت ناکارآمد، باعث کاهش نقدشوندگی و توقف معاملات شده است.
۳. چالش‌های مدیریتی و نظارتی: مدیریت هیئتی و تصمیم‌گیری‌های غیرشفاف در این شرکت‌ها، به همراه عدم رعایت الزامات قانونی اطلاع‌رسانی، منجر به تعلیق نمادها شده است. (لینک خبر)
در بازار سرمایه با ارزش معاملات فعلی توانایی فروش سهام عدالت غیر ممکن است ؟
ارزش کل سهام عدالت باقی‌مانده (سهام واگذارنشده به مشمولان) طبق برآوردهای سال ۱۳۹۹ حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده است. فروش چنین حجمی در شرایط فعلی بازار سرمایه، کاری غیر ممکن است.
راهکار پیشنهادی برای برون رفت از این بحران، تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر صدور و ابطال برای حل بحران سهام عدالت، به‌ویژه برای سهامداران روش غیرمستقیم، می‌تواند به بهبود نقدشوندگی و مدیریت بهتر دارایی‌ها کمک کند. به این گونه که مردمی که مایل به فروش هستند درخواست ابطال خود را در این صندوق های جدید سهام عدالت ثبت کنند ، و مدیر صندوق تا سقف سود های تقسیمی شرکت های سبد سهام عدالت توانایی ابطال داشته باشد ، اولویت ابطال بر اساس زمان ثبت درخواست ابطال خواهد بود و با توجه به سودآوری شرکت های سهام عدالت ظرف حدود ۵ تا ۶ سال این مشکل به طور کامل حل خواهد شد .
عنوان
متن
