برای جلوگیری از ایجاد ریسک سیستماتیک یا مشکلات نقدینگی، صدور واحدهای عادی تنها تا سقف مشخصی نسبت به واحدهای ممتاز مجاز است. معمولاً در نمونه اساسنامه مصوب سازمان بورس برای صندوق اهرمی  ذکر شده که “ارزش کل واحدهای عادی نباید بیش از ۱.۵ برابر مجموع ارزش واحدهای ممتاز باشد.”

اعمال این محدودیت توازن میان نقدشوندگی، ریسک‌پذیری صندوق و حقوق دارندگان انواع واحدهای سرمایه‌گذاری را ایجاد می‌کند.

مثال: صندوق اهرمی سهامی

فرض کنید صندوق اهرمی X تشکیل شده و دو گروه سرمایه‌گذار دارد:

▪   گروه اول: دارندگان “واحدهای عادی” (کم‌ریسک)

▪   گروه دوم: دارندگان “واحدهای ممتاز” (ریسک‌پذیر)

شرایط صندوق:

▪   حداقل بازده سالانه برای واحدهای عادی: ۱۸٪

▪   سقف بازده سالانه برای واحدهای عادی: ۲۵٪

▪   هر میزان بازدهی بالاتر از ۲۵٪ به ممتازها می‌رسد.

اگر بازدهی صندوق کمتر از ۱۸٪ باشد، دارندگان واحدهای ممتاز موظف‌اند کسری بازده واحدهای عادی‌ را جبران کنند.

فرض کنیم سرمایه اولیه صندوق ۱۰۰ میلیارد تومان است:

▪   ۶۰ میلیارد تومان مربوط به عادی‌ها

▪   ۴۰ میلیارد تومان مربوط به ممتازها

سناریوی اول: سودآوری قوی بازار

فرض کنید صندوق اهرمی X  در پایان سال ۳۵٪ بازدهی ثبت کرده است.

مراحل تقسیم سود:

واحدهای عادی: فقط تا سقف ۲۵٪ بازده می‌گیرند. یعنی ۶۰ × ۲۵٪ = ۱۵ میلیارد تومان سود بین دارندگان واحدهای عادی تقسیم می‌شود.

واحدهای ممتاز: ابتدا اصل سرمایه دارندگان واحدهای ممتاز (۴۰ میلیارد) تأدیه و سپس مابقی سود نیز به آن‌ها می‌رسد. سود مازاد یعنی:

سود ایجادشده: ۱۰۰ × ۳۵٪ = ۳۵ میلیارد تومان

سود متعلق به دارندگان واحدهای عادی‌: ۱۵ میلیارد تومان (پرداخت شد)

سود باقی‌مانده: ۳۵ – ۱۵ = ۲۰ میلیارد تومان، 

۲۰ میلیارد تومان سود باقی‌مانده به دارندگان واحدهای ممتاز می‌رسد، یعنی بازده واحدهای ممتاز از مبلغ ۴۰ میلیارد تومان به ۶۰ میلیارد تومان افزایش می‌یابد که معادل ۵۰٪ بازدهی ممتازها است.

سناریوی دوم: عملکرد ضعیف بازار

فرض کنید صندوق اهرمی در پایان سال ۱۰٪ بازدهی کسب کرده است.

تقسیم سود:

واحدهای عادی: طبق امیدنامه حق دارند مطابق با کف بازدهی مصوب حداقل ۱۸٪ سود دریافت کنند. اما صندوق فقط ۱۰٪ سود دارد؛ بنابراین

۱۰۰ × ۱۰٪ = ۱۰ میلیارد تومان درآمد کل صندوق

۶۰ × ۱۸٪ = ۱۰.۸ میلیارد تومان (نیاز عادی‌ها)

صندوق معادل ۱۰ میلیارد تومان سود ساخته است و طبق قوانین از محل منابع واحدهای ممتاز ۰.۸ میلیارد تومان کسری را جبران می‌کند، یعنی دارایی واحدهای ممتاز کاهش می‌یابد تا دارندگان واحدهای عادی‌ها حداقل سود خود را دریافت کنند.

سناریوی سوم: بازده متوسط

اگر بازده صندوق بین ۱۸ تا ۲۵ درصد باشد (مثلاً ۲۲٪)، تمام بازده نصیب دارندگان واحدهای عادی‌ می‌شود و صاحبان واحدهای ممتاز در این شرایط عملاً بازده خاصی ندارند و منتظر بازده‌های بالاتر می‌مانند.

در صندوق‌های اهرمی سهامی، ساختار به‌گونه‌ای است که دارندگان واحدهای عادی عملاً سرمایه خود را به دارندگان واحدهای ممتاز قرض می‌دهند تا صندوق با مجموع این منابع، خرید سهام انجام دهد. بنابراین، واحدهای عادی به‌نوعی نقش تأمین مالی را دارند و به همین دلیل حداقل سود مطابق با نرخ سود بانکی رایج (نرخ بهره عرف بازار)  برای آن‌ها تضمین می‌شود. در مقابل صاحبان واحدهای ممتاز پتانسیل کسب سود یا تحمل زیان بیشتر را می‌پذیرند و اگر عملکرد صندوق ضعیف باشد جبران کسری بازدهی واحدهای عادی بر عهده دارندگان واحد ممتاز خواهد بود.