HOW
THE ECONOMIC MACHINE
WORKS 03
ری دالیو فقط یه تحلیلگر اقتصادی نیست، یه مورخ بزرگ در دنیای سرمایهگذاری هم هست. اون سالها وقت گذاشته تا تاریخ صدها بحران مالی رو بررسی کنه و نتیجهش رو تو کتاب «The Big Debt Crises» منتشر کرده؛ کتابی که خیلی از اقتصاددانها و بانکهای مرکزی جهان ازش بهعنوان مرجع استفاده میکنن.
ما تو این مجموعه خلاصه و نکات کلیدی آموزشها و ویدئوهای دالیو رو براتون آوردیم.
این قسمت سومه، و اگه هنوز قسمتهای قبل رو نخوندین، پیشنهاد میکنیم از قسمت اول شروع کنین تا مسیر چرخه اقتصاد رو قدمبهقدم دنبال کنین.
مراحل چرخهٔ بزرگ بدهی و ساختار بحرانهای مالی
بحرانهای بزرگ بدهی یه اتفاق تصادفی نیستن؛ همیشه تکرار میشن. تقریباً همه کشورها، بهجز معدود کشورایی که انضباط مالی خیلی سختگیرانه دارن، بالاخره یه روز واردش میشن. چرا؟ چون آدمها و شرکتها معمولاً بیشتر از توانشون وام میگیرن. بدهیها زیاد میشن، بازپرداخت سختتر میشه، و بالاخره روزی میرسه که اقتصاد مجبور میشه بار بدهی رو سبک کنه.
ری دالیو این چرخه رو به چند مرحله تقسیم میکنه؛ یه مسیر تکرارشونده که بارها در تاریخ دیده شده:
چهار مرحله اصلی چرخه بزرگ بدهی
۱. شکلگیری و انباشت بدهی (Debt Bubble Stage)
۲. اوج و ترکیدن حباب بدهی (The Top Stage)
۳. دورهٔ کاهش بدهی یا اهرمزدایی (The Deleveraging Stage)
۴. فروکش کردن بحران و بازسازی نظم پولی (The Big Debt Crisis Recedes)
و بعدش، مجموعهای از تغییرات پولی که دالیو بهشون میگه MP0 تا MP3؛ همون سیاستهای مختلف بانک مرکزی در طول این چرخه.
۱. مرحله شکلگیری حباب بدهی
اینجا همهچی از خوشبینی شروع میشه.
نرخ بهره پایینه، پول زیاده، و بانکها راحت وام میدن. مردم احساس میکنن اوضاع عالیه. درآمد بالا میره، قیمت داراییها رشد میکنه، و همه حس میکنن ثروتمند شدن.
ولی در واقعیت، این رشد بیشتر از اونکه از کار و تولید بیاد، از وام گرفتن میاد. مردم و شرکتها با پول قرضی خرید میکنن، سرمایهگذاری میکنن، و به خیال خودشون پول درمیارن.
اینجاست که یه اشتباه مشترک اتفاق میافته: همه فکر میکنن این روند همیشگیه. قیمتها بالا میرن، مردم بدون تحلیل واقعی فقط دنبال سود بیشترن، بانکها از اهرم استفاده میکنن، و همه درگیر یه خوشبینی جمعی میشن.
اما زیر پوست این رونق، بدهی داره سریعتر از درآمد رشد میکنه. این همون لحظهست که پایههای بحران در سکوت ساخته میشن. وقتی بدهی از یه حدی بالاتر بره، دیگه بازپرداختش ممکن نیست و «مارپیچ مرگ بدهی» شروع میشه.
۲. مرحله اوج و ترکیدن حباب
حالا دیگه بدهی اونقدر بزرگ شده که اقتصاد نمیتونه با همون سرعت قبل رشد کنه. بانک مرکزی برای کنترل تورم نرخ بهره رو بالا میبره و عرضه پول رو محدود میکنه. رشد بدهی کند میشه و اونجاست که حباب شروع به ترکیدن میکنه.
داراییهایی که قبلاً پشتوانه ثروت بودن، حالا به بار بدهی تبدیل میشن. مردم و سرمایهگذارها شروع میکنن به فروش داراییها برای نجات خودشون، اما با هر فروش، قیمتها بیشتر سقوط میکنه و فشار بیشتر میشه.
دولت یا بانکها ممکنه سعی کنن با تزریق اعتبار جدید بحران رو مهار کنن، ولی این فقط زمان میخره. ساختار بدهی تغییر نکرده و بحران اصلی هنوز سر جاشه. در نهایت، اقتصاد مجبور میشه وارد مرحلهٔ بعدی بشه: کاهش بدهی.
۳. مرحله کاهش بدهی یا اهرمزدایی
اینجا جاییه که درد اصلی شروع میشه.
هدف اینه که بدهیها و هزینههای بهره با درآمد واقعی هماهنگ بشن تا اقتصاد بتونه دوباره نفس بکشه.
در این دوران، مردم و شرکتها داراییهاشونو میفروشن تا نقد بشن. مثل «هجوم به بانک» همه دنبال پول نقدن، ولی بانکها پول کافی ندارن. ارزش پول پایین میاد، تورم بالا میره و بحران عمیقتر میشه.
بانک مرکزی مجبور میشه برای جلوگیری از سقوط کامل، پول جدید چاپ کنه و به بازار اعتبار تزریق کنه. اما اگه این چاپ پول زیاد بشه، ارزش ارز پایین میره و تورم بالا میزنه.
کشورهایی که بدهیشون به ارز خودشونه، میتونن با چاپ پول از نکول فرار کنن (به قیمت افت ارزش پول). ولی اگه بدهی به ارز خارجی باشه، راهی جز رکود و نکول ندارن.
در نهایت، حدود نصف نسبت بدهی به درآمد باید کم بشه تا تعادل برگرده.
بانک مرکزی در این مرحله معمولاً با وضعیتی روبهرو میشه که دالیو بهش میگه Pushing on a String – یعنی هرچقدر هم پول تزریق کنه، اثر نداره چون مردم دیگه حاضر نیستن وام بگیرن.
دو راه بیشتر باقی نمیمونه:
۱. یا نقدینگی رو محدود کنن و اجازه بدن رکود عمیقتر بشه،
۲. یا پول زیاد چاپ کنن و ارزش ارز رو پایین بیارن تا بدهی سبکتر بشه.
تقریباً همیشه راه دوم انتخاب میشه. بانک مرکزی اوراق و دارایی میخره، نرخ بهره رو پایین نگه میداره و عملاً اقتصاد رو از سقوط نجات میده. اگر تعادل بین چاپ پول و کاهش بدهی درست برقرار بشه، دالیو اسمش رو میذاره «کاهش بدهی زیبا» (Beautiful Deleveraging) — یعنی هم بدهی کم میشه، هم رشد مثبت و تورم ملایم داریم.
۴. مرحله فروکش کردن بحران
بعد از سالها آشوب، اقتصاد آرومآروم به تعادل جدیدی میرسه. بدهی کمتر شده، رشد کند اما پایدار شده و سیستم مالی محتاطتره. اعتماد عمومی به پول و نظام مالی آسیب دیده و حالا باید دوباره بازسازی بشه.
برای بازگشت اعتماد، دالیو میگه چهار شرط لازمه:
۱. پول باید دوباره ارزش واقعی پیدا کنه.
۲. بدهی و بهره باید با درآمدها متعادل بشن.
۳. اعتماد بین وامگیرنده و وامدهنده باید برگرده.
۴. سیاستهای بانک مرکزی باید با نیاز واقعی اقتصاد هماهنگ باشه.
دولتها تو این دوره انضباط مالی رو برمیگردونن، بانک مرکزی نرخ بهره رو بالا میبره و دوباره پسانداز جذاب میشه. کمکم یه چرخه جدید از نو شروع میشه.
سیاستهای پولی (MP0 تا MP3)
دالیو برای توضیح رفتار بانکهای مرکزی تو دورههای مختلف، چهار مرحله اصلی سیاست پولی رو معرفی میکنه:
▪ MP0 – پول سخت (Hard Money): دورهای که پول پشتوانه طلا یا کالای فیزیکی داشت (مثلاً تا ۱۹۷۱).
▪ MP1 – پول فیات با نرخ بهره کلاسیک: از ۱۹۷۱ تا ۲۰۰۸، سیاست اصلی تغییر نرخ بهره بود.
▪ MP2 – پول فیات با چاپ پول (Quantitative Easing): از ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰، بانکها مستقیماً دارایی مالی خریدن.
▪ MP3 – پول چاپی با همکاری دولت: بعد از ۲۰۲۰، دولت و بانک مرکزی با هم پول رو مستقیماً به مردم و بخشهای آسیبدیده تزریق کردن.
این سیاستها باعث شدن نظام پولی از «پول سخت» به «پول چاپی» بره و دوباره در پایان چرخه به سمت پول سختتر برگرده تا اعتماد احیا بشه.
درسهای بزرگ ری دالیو از بحرانهای بدهی
▪ بحران بدهی فقط خطر نیست، یه فرصت هم هست؛ چون کسایی که الگو رو میفهمن میتونن تصمیمهای بهتری بگیرن.
▪ نباید فکر کنیم «این بار فرق داره»؛ تاریخ نشون داده الگوها تکرار میشن.
▪ کشورهایی که بدهیشون به ارز خودشونه، راحتتر بحران رو کنترل میکنن.
▪ مدیریت بحران یعنی تعادل بین بازسازی بدهی و چاپ پول.
▪ کاهش تدریجی بدهی خیلی کمدردتر از سقوط ناگهانیه.
▪ و مهمتر از همه: درک رفتار انسانها (ترس، طمع، خوشبینی و ناامیدی) برای فهم اقتصاد از هر شاخص آماری مهمتره.
جمعبندی
چرخه بزرگ بدهی مثل یه موج بلند تاریخیه که همه کشورها دیر یا زود سوارش میشن. از حباب و خوشبینی شروع میشه، به بحران و سقوط میرسه، و با بازسازی دوباره تموم میشه.
ری دالیو میگه اگه بتونیم این الگو رو بفهمیم، هم میتونیم از سقوطها در امان بمونیم، هم تو دورههای رشد درست تصمیم بگیریم.
این قسمت سوم بود.
تو قسمت بعدی، دالیو وارد جزئیات بیشتری از سیاستهای پولی و نقش بانکهای مرکزی میشه و توضیح میده چطور تصمیمهای اونها میتونه آیندهی اقتصاد رو عوض کنه.
عنوان های اصلی
لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ، و با استفاده از طراحان گرافیک است، چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است، و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز، و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد، کتابهای زیادی در شصت و سه درصد گذشته حال و آینده، شناخت فراوان جامعه و متخصصان را می طلبد، تا با نرم افزارها شناخت بیشتری را برای طراحان رایانه ای علی الخصوص طراحان خلاقی، و فرهنگ پیشرو در زبان فارسی ایجاد کرد، در این صورت می توان امید داشت که تمام و دشواری موجود در ارائه راهکارها، و شرایط سخت تایپ به پایان رسد و زمان مورد نیاز شامل حروفچینی دستاوردهای اصلی، و جوابگوی سوالات پیوسته اهل دنیای موجود طراحی اساسا مورد استفاده قرار گیرد.