۱. تنوع بخشی

تنوع‌بخشی یکی از پایه‌ای‌ترین استراتژی‌های مدیریت ریسک است. بر اساس این اصل، سرمایه‌گذار نباید تمام دارایی خود را در یک نوع سرمایه‌گذاری متمرکز کند، بلکه باید سبدی متشکل از دارایی‌های مختلف تشکیل دهد زیرا عملکرد دارایی‌های مختلف در مواجهه با تحولات اقتصادی متفاوت است. هدف استفاده از این استراتژی آن است که  با قرار گرفتن انواع گوناگون دارایی‌ها در سبد سرمایه‌گذاری، ریسک منحصر به فرد هر کلاس دارایی کنترل گردد. به عبارت دیگر منطق پشت این تکنیک این است که یک پرتفوی متشکل از انواع مختلف دارایی‌ها، به طور متوسط، بازده بلندمدت بالاتری را به همراه خواهد داشت و ریسک نگه‌داری هرگونه دارایی یا اوراق بهادار انفرادی را کاهش می‌دهد (بر اساس داده‌های سایت Investopedia).

مهمترین معیار ارزیابی کیفیت تنوع‌بخشی در سبد سرمایه‌گذاری، بررسی ضریب همبستگی میان دارایی‌هاست. هرچه همبستگی میان دارایی‌های موجود در سبد سرمایه‌گذاری کمتر باشد، تنوع‌بخشی بیشتر خواهد بود. در عمل، تنوع‌بخشی را می‌توان به شیوه‌های گوناگونی اجرا کرد. یکی از پایه‌ای‌ترین روش‌ها، گسترش سرمایه‌گذاری میان کلاس‌های مختلف دارایی نظیر سهام، اوراق قرضه، املاک و مستغلات، کالاها و حتی سپرده‌های بانکی یا دارایی‌های نقدی است. هر یک از این دارایی‌ها در مواجهه با رویدادها و شرایط اقتصادی، واکنش متفاوتی نشان می‌دهند؛ به عنوان مثال، نوسانات بازار سهام لزوماً تأثیری مشابه بر بازار املاک یا بازار اوراق قرضه ندارد. این تفاوت رفتاری دارایی‌ها منجر به آن می‌شود که افت ارزش یک کلاس دارایی، با رشد یا ثبات ارزش کلاس‌های دیگردارایی جبران گردد و در نهایت، بازدهی و پایداری کلی سبد سرمایه‌گذاری افزایش یابد.

افزون بر تنوع‌بخشی در میان کلاس‌های دارایی، پراکندگی سرمایه‌گذاری میان صنایع، مناطق جغرافیایی و حتی شرکت‌های با اندازه و مراحل رشد متفاوت می‌تواند اثربخشی استراتژی تنوع‌بخشی را تقویت کند. به‌عبارتی، سبدی که فقط از سهام شرکت‌های یک صنعت تشکیل شده باشد، همچنان در معرض ریسک‌های خاص همان صنعت قرار دارد. از سوی دیگر، تخصیص منابع به صنایع گوناگون، کشورها یا بازارهای مختلف و نیز ترکیب شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ، پوشش ریسک را جامع‌تر کرده و سبد سرمایه‌گذاری را در برابر شوک‌های مقطعی یا تغییرات ساختاری مقاوم‌تر می‌سازد. همچنین، سرمایه‌گذار باید به هزینه‌ها، دسترسی به بازارها و نیاز به دانش کافی برای مدیریت سبد متنوع توجه داشته باشد و در صورت نیاز از ابزارهای تخصصی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا مشاوران مالی بهره گیرد تا توازن و همبستگی بهینه میان دارایی‌ها حفظ شود و اهداف میان‌مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری محقق گردد.

۲. استفاده از ابزار مشتقه

ابزارهای مشتقه (Derivatives)، مجموعه‌ای ابزارهای مالی هستند که ارزش آن‌ها از دارایی‌های پایه‌ای همچون سهام، اوراق قرضه یا ارزها گرفته می‌شود. اصلی‌ترین کاربرد مشتقات در بازارهای مالی «کاهش ریسک» (Hedging) و در مواردی نیز «سودگیری از نوسانات بازار» (Speculation) است. هدف اصلی سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها از استفاده این ابزارها، محافظت از خود در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت دارایی‌ها است. مهمترین و پر کاربردترین نوع ابزارهای مشتقه، قراردادهای آتی و اختیار معاملات می‌باشند. در ادامه به توضیح مختصر هریک از این ابزارها و نحوه پوشش ریسک به وسیله‌ی آن‌ها خواهیم پرداخت (بر اساس داده‌های سایت Investopedia).

▪   قرارداد آتی (Futures)

این قراردادها توافق برای خرید یا فروش یک دارایی مشخص در آینده با قیمتی معین هستند و ریسک نوسان قیمت را کاهش می‌دهند. شرکت‌ها اغلب برای تثبیت هزینه‌های خود (مثلاً تولیدکنندگان برای فروش محصولات یا خریداران مواد اولیه برای خریدهای آتی) از قرارداد آتی استفاده می‌کنند.

▪   ▪   حفاظت در برابر ریسک کاهش قیمت

تولیدکننده‌ای که مالک یک دارایی است (یا قرار است دارایی تولید کند)، با فروش قرارداد آتی، از کاهش احتمالی قیمت آن دارایی در آینده محافظت می‌کند.

▪   ▪   حفاظت در برابر ریسک افزایش قیمت

شرکت‌هایی که به دارایی خاصی در آینده نیاز دارند، با خرید قرارداد آتی، ریسک افزایش قیمت آن دارایی را پوشش می‌دهند.

▪   اختیار معامله (Options)

اختیار معامله به دارنده آن اجازه خرید یا فروش دارایی پایه را در قیمت مشخص و سررسید معین می‌دهد، بدون آن‌که ملزم به اجرای آن باشد. برای آشنایی با بازار اختیار معامله مقاله «اختیار معامله چیست؟ راهنمای سرمایه‌گذاری پیشرفته» را مطالعه کنید.