صنعت مدیریت دارایی (Asset Management) امروزه یکی از تأثیرگذارترین و پیچیده‌ترین بخش‌های سیستم مالی جهان محسوب می‌شود. این صنعت که بیش از ۱۰۰ تریلیون دلار دارایی تحت مدیریت دارد، نقش حیاتی در هدایت جریان‌های سرمایه، تخصیص بهینه منابع، و شکل‌گیری آینده اقتصادی کشورها ایفا می‌کند.
در این میان، غول‌هایی نظیر BlackRock، Vanguard، Fidelity و State Street نه تنها از نظر اندازه و حجم دارایی تحت مدیریت، بلکه از حیث نوآوری، فناوری، و کیفیت خدمات نیز در صدر قرار دارند. این شرکت‌ها با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها، تیم‌های متخصص بین‌المللی، و دسترسی به بازارهای جهانی، الگوهای کسب‌وکاری پیشرفته‌ای را پیاده‌سازی کرده‌اند که به مرجع اصلی صنعت تبدیل شده است.
نگاهی به مدیریت دارایی در جهان
BlackRock با دارایی تحت مدیریت ۱۲.۵ تریلیون دلاری
BlackRock که در سال ۱۹۸۸ تأسیس شد، بزرگترین شرکت مدیریت دارایی جهان محسوب می‌شود. این شرکت با بیش از ۱۹ هزار و ۹۰۰ کارمند در سراسر جهان و دارایی تحت مدیریت ۱۲.۵ تریلیون دلار، نه تنها در اندازه، بلکه در نوآوری و فناوری نیز پیشتاز است.
یکی از مهم‌ترین مزایای رقابتی BlackRock، پلتفرم Aladdin آن است. این سیستم پیشرفته مدیریت ریسک که بیش از ۳۰ هزار سبد سرمایه‌گذاری را تحلیل می‌کند، از هوش مصنوعی و ماشین‌لرنینگ برای تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند. Aladdin نه تنها برای خود BlackRock، بلکه به بیش از ۲۰۰ نهاد مالی دیگر در سراسر جهان نیز خدمات ارائه می‌دهد و منبع درآمدی مستقل برای شرکت محسوب می‌شود.
در حوزه محصولات، BlackRock با برند iShares خود، رهبر بلامنازع بازار ETF های جهان است. این شرکت بیش از ۴۰۰ عدد ETF مختلف در زمینه‌های سهام، اوراق قرضه، کالاها، و بازارهای نوظهور ارائه می‌دهد. کارمزدهای این محصولات از ۰.۰۳ درصد برای ETF های شاخصی ساده تا ۱.۵ درصد برای محصولات فعال متغیر است. مدل کسب‌وکار BlackRock بر پایه تنوع منابع درآمد استوار است. حدود ۷۰ درصد درآمد شرکت از محل کارمزدهای مدیریت، ۲۰ درصد از کارمزدهای عملکرد، و ۱۰ درصد از خدمات مشاوره‌ای و فناوری تأمین می‌شود. این تنوع، شرکت را در برابر نوسانات بازار مقاوم‌تر کرده است.
Vanguard انقلابی در خدمت سرمایه‌گذاران
Vanguard با ارزش دارایی تحت مدیریت ۷.۹ تریلیون دلار، دومین شرکت مدیریت دارایی بزرگ جهان است؛ اما آنچه، این شرکت را متمایز می‌کند، ساختار مالکیت منحصربه‌فرد آن است. این شرکت که در سال ۱۹۷۵ توسط John Bogle تأسیس شد، متعلق به خود سرمایه‌گذارانش است و بر اساس مدل غیرانتفاعی فعالیت می‌کند.
فلسفه Vanguard بر پایه سرمایه‌گذاری کم‌هزینه، بلندمدت، و شاخصی استوار است. این شرکت معتقد است که هیچ مدیری نمی‌تواند به طور مداوم بازار را شکست دهد، لذا بهترین راهکار، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های شاخصی با کارمزدهای بسیار پایین است. میانگین کارمزد صندوق‌های Vanguard تنها ۰.۰۸ درصد است که کمتر از یک‌پنجم میانگین صنعت محسوب می‌شود. محصولات اصلی Vanguard شامل صندوق‌های شاخص Total Stock Market با دارایی ۱.۳ تریلیون دلار، صندوق‌های اوراق قرضه با ۸۰۰ میلیارد دلار و صندوق‌های Target-Date با ۱.۲ تریلیون دلار است. این صندوق‌های Target-Date، که برای بازنشستگی طراحی شده‌اند، به طور خودکار ترکیب دارایی‌ها را با نزدیک شدن به تاریخ بازنشستگی محافظه‌کارتر می‌کنند.
نکته: AUM و ارزش دارایی‌های تحت مدیریت مفاهیم متفاوتی دارند. دارایی تحت مدیریت گاهی وسیع‌تر است و شامل خدمات نگهداری یا مشاوره هم می‌شود.
Fidelity پیشگام نوآوری
Fidelity Investments با ارزش دارایی تحت مدیریت ۳.۹۶ تریلیون دلار، سومین غول این صنعت است که بیش از هر چیز برای نوآوری‌هایش شناخته می‌شود. این شرکت اولین مدیر دارایی بود که صندوق‌هایی با کارمزد صفر ارائه داد و پیشرو در استفاده از فناوری‌های نوین نظیر Robo-Advisory و Direct Indexing است.
Robo-Advisory فیدلیتی به سرمایه‌گذاران امکان دسترسی به مشاوره خودکار ۲۴ ساعته با حداقل سرمایه صفر دلار را می‌دهد. این سیستم با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، پروفایل ریسک سرمایه‌گذار را ارزیابی کرده و سبد بهینه‌ای را پیشنهاد می‌دهد. همچنین، قابلیت تعادل‌بخشی خودکار و بهینه‌سازی مالیاتی نیز در آن تعبیه شده است.
State Street قهرمان ETF
State Street Global Advisors با دارایی تحت مدیریت ۵.۱۲ تریلیون دلار بیش از هر چیز برای پیشگامی در بازار ETF شناخته می‌شود. این شرکت در سال ۱۹۹۳ اولین ETF تاریخ با نماد SPY را راه‌اندازی کرد که امروزه یکی از پرحجم‌ترین ETF های جهان محسوب می‌شود.
برند SPDR که مخفف Standard & Poor’s Depositary Receipts است، امروزه شامل بیش از ۱۰۰ ETF مختلف در حوزه‌های مختلف است. از جمله محبوب‌ترین محصولات این شرکت می‌توان به SPDR Gold ETF (GLD) اشاره کرد که بزرگترین ETF طلای جهان محسوب می‌شود و بیش از ۶۰ میلیارد دلار دارایی دارد. یکی از مزایای رقابتی اصلی State Street، پوشش جهانی گسترده آن است.
این شرکت در بیش از ۳۰ کشور دفتر دارد و قابلیت معامله در بیش از ۵۰ ارز مختلف را فراهم می‌کند. همچنین، سیستم معاملاتی ۲۴ ساعته آن امکان خرید و فروش ETF ها را در تمام ساعات شبانه‌روز فراهم می‌آورد.
ایالات متحده آمریکا به عنوان توسعه‌یافته‌ترین بازار مالی جهان شناخته می‌شود که با دارا بودن بزرگترین بورس‌های اوراق بهادار (مانند NYSE و NASDAQ)، قدرتمندترین مؤسسات بانکی و سرمایه‌گذاری، و عمیق‌ترین بازارهای سرمایه، نقش محوری در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. این کشور مرکز اصلی نوآوری‌های مالی، مدیریت دارایی، خدمات بیمه‌ای و فناوری‌های مالی (FinTech) است و شرکت‌های بزرگی مانند بلک‌راک، ونگارد، و جی‌پی مورگان و … متعلق به این کشور هستند که سهم قابل توجهی از GDP را به خود اختصاص می‌دهند. در این نمودار نسبت دارایی تحت مدیریت برترین شرکت‌های مالی در مقایسه با GDP آمریکا در نظر نشان شده است.
جمع کل GDP آمریکا ۳۰.۳۵ تریلیون دلار است، در حالی که مجموع دارایی تحت مدیریت شرکت‌های مدیریت دارایی در این کشور ۸۶.۰۱ تریلیون دلار می‌باشد، که معادل ۲.۸۳ برابر GDP این کشور است.
همانطور که در نمودار بالا مشخص است، با توجه به اینکه شرکت‌های مدیریت دارایی بزرگ آمریکا عمدتا بین‌المللی هستند، رقم بسیار بیشتری از GDP سالیانه این کشور را مدیریت می‌کنند.
منبع: سایت statista.com
صنعت مدیریت دارایی در ایران
صنعت سبدگردانی در ایران نیز طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. شرکت‌هایی مانند سبدگردان مفید، کاریزما، تامین سرمایه تمدن، کاردان و… با مدیریت دارایی‌هایی بالغ بر ۸۰۰ هزار میلیارد تومان، سعی در ارائه خدمات مدیریت دارایی به بخش‌های مختلف اقتصادی کشور دارند. با این حال، این صنعت هنوز با چالش‌ها و محدودیت‌های قابل توجهی مواجه است که فاصله آن را با استانداردهای جهانی آشکار می‌سازد. نمودار زیر سهم شرکت های مالی از GDP ایران ترسیم شده است همانطور که مشاهده می کنید کل صنعت مالی سهم بسیار ناچیزی از GDP کشور دارد و فضای بالقوه بسیاری پیشروی این صنعت است.
